De korenmolen De Lelie
Korenmolen De Lelie is niet groot, wel een opvallend oriëntatiepunt ten zuiden van Scharendijke. Het wit van de molen en vooral het rood-wit-blauwe zelfzwichting systeem zijn van verre te herkennen.
Molenmaker H. Besoyen uit Scherpenisse bouwde, met metselaar P. Geluk uit St. Maartensdijk, in 1868 De Lelie. Opdrachtgever was molenaar C. Mastenbroek. De molenaar ging het graan malen van bakkers en boeren uit de omgeving. Een van zijn opvolgers, W. Dijkman, liet rond 1900 de zelfzwichting aanbrengen op de binnenroeden. Deze houten klepjes gaan automatisch open en dicht, al naar gelang de windkracht. Dijkman hoefde nu niet langer de zeilen aan te brengen.
In 1930 werd dat systeem nog verbeterd, maar 14 jaar later liet de toenmalige molenaar A. Coomans de zelfzwichting verwijderen. Deze molenaar gaf 2 jaar eerder opdracht om naast de molen een elektrische maalderij te bouwen. Nu kon hij ook het graan malen wanneer er onvoldoende wind was. Meestal betekent een elektrische maalderij de doodsteek voor een korenmolen maar Coomans bleef ook op de wind malen.
Watersnoodramp
In de vroege ochtend van zondag 1 februari 1953 braken door de kracht van het hoge water en de harde wind in grote delen van Zuidwest-Nederland de dijken door. De Watersnoodramp raakte Schouwen-Duiveland hard. Ook de laaggelegen Schouwenpolder liep onder en De Lelie kwam zo’n 3 meter onder water te staan. Het oorspronkelijke molenhuis uit 1868 spoelde weg. Nadat de dijken waren hersteld en de polder was leeggepompt, werd de molen opnieuw in gebruik genomen.
Vanaf 1960 meerdere eigenaren
Nadat Coomans in 1960 de molen verkocht aan een Haagse beleggingsmaatschappij, was het gedaan met De Lelie als korenmolen. De maalderij werd gestript, kreeg een verdieping en werd omgebouwd tot café-pension. De extra verdieping maakte dat de molen niet meer met elke windrichting kon draaien. Niet dat het veel uitmaakte, de mengketel en buil werden uit de molen verwijderd en er werd geen graan meer gemalen.
In 1990 nam de gemeente Middenschouwen de sterk verwaarloosde molen over. De Lelie werd opgeknapt waarna vrijwillige molenaars hem met enige regelmaat lieten draaien. Het naastgelegen café-pension was inmiddels restaurant geworden.
De Lelie kreeg weer een professionele toepassing toen molenaar Martin van der Steen en zijn vrouw Jonna in 2009 het restaurant overnamen. Zij transformeerden het restaurant in een pannenkoekenhuis dat in 2010 opende. De bovenverdieping werd gesloopt waardoor de molen weer vrij kan draaien. Ook brachten ze de mengketel en buil terug in de molen die opnieuw graan maalde tot meel.
Gerestaureerd
In 2018 bestond De Lelie 150 jaar. De gemeente Schouwen-Duiveland droeg dat jaar de molen over aan Van der Steen. Eind maart 2019 zette de molenaar een grootscheepse restauratie in gang. De Lelie is in dezelfde staat teruggebracht als in 1930, dus met de zelfzwichtende binnenroeden, geschilderd in rood-wit-blauw. Ook de gietijzeren ramen van de 1e zolder kwamen terug, net als het kruirad met de lange spaken. In het najaar van 2019 draaide en maalde de korenmolen weer volop.
In januari 2020 overleed Van der Steen onverwacht. Zijn vrouw besloot de molen en het pannenkoekenhuis te verkopen.
Eind 2020 kocht de familie Plomp het restaurant en de molen. Vrijwillige molenaars houden de molen gaande, want ook voor een molen geldt dat stilstand achteruitgang is. Wanneer de molenaars aanwezig zijn, is het mogelijk de molen te bezichtigen.
